Centrum Heel deed in het afgelopen jaar onderzoek naar het effect van haar behandelmethode (methode “Heel”) op cliënten met Long Covid. Het onderzoek betrof een effectmeting van somatisch werk en zenuwstelselregulatie volgens de “Methode Heel” op het klachtenpatroon, de prikkelverwerking en de algehele belastbaarheid van cliënten met Long Covid.

Achtergrond
Onderzoek heeft eerder uitgewezen dat bij Long Covid (mede) sprake kan zijn van autonome dysfunctie. De meest voorkomende, aanhoudende en invaliderende symptomen van langdurige COVID zijn neurologisch. Sommige zijn gemakkelijk te herkennen als hersen- of zenuwgerelateerd: veel mensen ervaren cognitieve stoornissen in de vorm van problemen met geheugen, aandacht, slaap en humeur.

Anderen lijken misschien meer in het lichaam geworteld dan in de hersenen, zoals pijn en post-exertionele malaise (PEM), de verergering van klachten of een soort ‘energiecrash’ na fysieke, cognitieve of mentale milde inspanning. Ook deze zijn het gevolg van zenuwstoornissen, vaak in het autonome zenuwstelsel, dat ons lichaam aanstuurt om te ademen en voedsel te verteren en dat onze organen over het algemeen op de automatische piloot laat werken. Deze zogenaamde dysautonomie kan leiden tot duizeligheid, hartkloppingen, hoge of lage bloeddruk en darmstoornissen, waardoor mensen soms niet meer kunnen werken of zelfs niet zelfstandig kunnen functioneren.

Hypothese is dat door het zenuwstelsel te reguleren deze terugkeert naar de natuurlijke staat van homeostase, het telkens terugkeren van evenwicht in het biochemische en biofysische systeem, ondanks veranderingen in de omgeving van het organisme. Je zou kunnen zeggen dat de veerkracht en het zelf herstellend vermogen van het zenuwstelsel terugkeren.

Door het vergroten van de tolerantie van prikkelverwerking en de algehele weerbaarheid kan tevens weer gewerkt worden aan de revalidatie (mentaal en fysiek herstel), zónder wederom in de cirkel van overbelasting en achteruitgang terecht te komen.

Doel
Doel van het onderzoek is een eerste effectmeting van de methode Heel bij de doelgroep van cliënten met Long Covid. De methode is gebaseerd op de principes van zenuwstelselregulatie en somatic experiencing. Verworden inzichten kunnen ingezet worden voor (groter) vervolgonderzoek ten behoeve van deze doelgroep en voor verbetering van de huidige methode.

Opzet
Inclusiecriteria waren:

• • Leeftijd tussen de 15 en 70 jaar.
  • Client ondergaat geen andere behandeling voor de klachten.
  • Geen co-morbiditeit, neuromusculaire aandoening of aandoening die gepaard gaat met duizeligheid, gevoelsstoornissen of uitval van spierfunctie.
  • Geen andere op de voorgrond staande (chronische) aandoeningen die de gezondheid of mentale weerbaarheid op dit moment beïnvloeden of reeds aanwezig waren vóór Long Covid.
  • Client is verbaal in staat de ziektebeleving en somatische klachten tot in detail te beschrijven.
  • Client bereid dagelijks oefeningen te doen gebaseerd op de methode Heel. (Tijdsinvestering 30 tot 45 minuten per dag)
  • Client kan zelfstandig naar de praktijk komen of online consulten ontvangen via Zoom.
  • Client kan in een periode van 3 maanden minimaal 3 keer naar de praktijk komen voor face to face behandeling.
  • Client is bereid uitgebreide vragenlijsten te beantwoorden en een eerlijke review te geven op basis van de behandelervaring en alle informatie mag meegenomen worden in de eindevaluatie.

Normgroep
De normgroep betrof 17 cliënten. Deze zijn geanonimiseerd en gerandomiseerd geselecteerd uit het totaal van (109) cliënten die voldeden aan de inclusiecriteria. Het totaal aantal aanmeldingen betrof 149.

Geslacht

• 67% Vrouw
• 33% Man

Leeftijd

• De leeftijdsrange van de normgroep lag tussen de 23 en 69 jaar oud.

Ziekteduur

• De gemiddelde ziekteduur (moment van besmetting met Covid tot start onderzoek) was 1 jaar en 9 maanden.

Dagbesteding

• 7.1 % studerend
• 28.6 % ziektewet
• 21.4 % gepensioneerd
• 42.9 % werkend

Klachtenpatroon

In de normgroep werd een grote verscheidenheid aan mentale en fysieke symptomen genoemd ten gevolge van Long Covid. Alle deelnemers ervoeren sinds Long Covid in een bepaalde mate een verstoorde prikkelverwerking, cognitieve beperkingen en beperkingen in ADL.
Alle deelnemers hebben in belastbaarheid en mogelijkheden tot participatie achteruitgang ervaren, sinds Long Covid, variërend van volledig in de ziektewet tot werken in deeltijd. Ook was de mate waarin men kon participeren in het gezinsleven en de sociale kring verstoord.

Behandeling
De normgroep ontving kosteloos behandeling met de methode Heel, gebaseerd op de principes van zenuwstelselregulatie en somatisch werk. Er werd gewerkt aan zenuwstelselregulatie binnen drie domeinen: fysiek, in de omgeving van de client en in het sociale betrokkenheidssysteem.

De behandeling werd ondersteund door middel van audio-opnamen, ondersteunend materiaal op papier en ingesproken oefeningen. Cliënten pasten adviezen toe ten aanzien van leefstijl en prikkelbelasting en oefenden zelfstandig met zelfregulerende en somatische oefeningen in de thuissituatie. Cliënten hadden naast de 1 op 1 sessies de mogelijkheid tot tussentijds contact voor vragen en advies.

Voorafgaand en aan het eind van de behandeling heeft uitvragen van de klachtenbeleving en een ernstmeting plaatsgevonden door invullen van een uitgebreide vragenlijst waarbij cliënten het ontstaan, de klachten, het ziekteverloop, behandelverloop en resultaten (zoals meetwaarden in 10-puntschalen, aantal uren belastbaarheid en uren slaap) konden invullen. Ernstbepaling werd door de therapeut vooraf en na behandeling bepaald met gebruik van het ICF model.

Resultaten
De resultaten van de vragenlijsten en meetgegevens zijn voor deze uitwerking weergegeven en samengevat in percentages. Er is sprake van toename als een waardering van 2 of méér punten verhoging werd aangegeven op de 10-puntschaal, ten opzichte van de nulmeting.

De veranderingen zijn samengevoegd tot drie domeinen: prikkelverwerking en veerkracht, concentratie en mentale belastbaarheid en belastbaarheid voor ADL en participatie.

Tolerantie van externe prikkels en veerkracht na overprikkeling

• 89% ervaart toename in veerkracht en verkorting van de benodigde tijd om te herstellen na overbelasting.
• 97% ervaart toename in de tolerantie van externe prikkels, zoals geluid & drukte.

Concentratie en mentale belastbaarheid

• 69% van de deelnemers ervaart verbetering in concentratie-spanne en algehele mentale belastbaarheid.
• 100% ervaart toename van het aantal uren slaap en de mate waarin men uitgerust ontwaakt.
• 82% ervaart vermindering van het aantal én de duur van momenten van emotionele overweldiging.

Belastbaarheid voor ADL en participatie

• 76% ervaart een toename van belastbaarheid voor ADL activiteiten en sociale participatie.
• 74% van de werkenden/studerenden uit de normgroep heeft werk of studie kunnen hervatten. Hiervan kon 23% deeltijd hervatten en 67% voor het volledig aantal uren werken (zoals de werksituatie vóór Long Covid).

Analyse van de ingevulde nulmeting laat zien dat bij alle cliënten vóór de besmetting met Long Covid al in enige mate sprake was van dysregulatie. Er lijkt een relatie te zijn tussen de impact van de besmetting met COVID-19 en de prémorbide mate van gereguleerd zijn. Uiteenlopend omschreven als “dreigend burn-out” tot “regelmatig oververmoeid of overweldigt” gaven cliënten aan op het moment van besmetting al enige tijd beperkingen te ervaren in veerkracht om te te herstellen naar een ventrale staat. Ondanks dat dysregulatie geen zeldzaamheid is, lijkt de uitwerking van COVID-19 besmetting in sommige gevallen voor langduriger, ernstige autonome dysfunctie/ Long Covid te kunnen zorgen. Zelfs jonge mensen met een milde initiële ziekte kunnen acute neuro psychiatrische syndromen van COVID-19 en Long Covid ontwikkelen. De precieze achtergrond qua pathofysiologische mechanismen is nog niet voldoende onderzocht, maar eerder onderzoek laat immuundysfunctie zien, waaronder niet-specifieke neuro-inflammatie en anti neurale auto-immuun ontregeling. Allen kenmerken die ook gezien worden bij langdurende dysregulatie.

In alle domeinen hebben cliënten vooruitgang ervaren in zowel klachtenpatroon als belastbaarheid. De resultaten zijn veelbelovend als het gaat om de algehele toename van veerkracht bij cliënten, waardoor zowel op het niveau van fysieke klachten, ADL en ook participatie de belastbaarheid is toegenomen. Follow-up van de resultaten over 6 maanden zou informatie kunnen geven over de mate waarin deze toegenomen mate van veerkracht effect heeft op de lange termijn ten aanzien van herstel en mogelijkheden tot intensivering van revalidatie.

Naast de vooruitgang en de behandelresultaten is ook de subjectieve ervaring van cliënten als het gaat om de behandelwijze uitgevraagd in het onderzoek. Hieronder een selectie van de ervaringen (quotes) en aanbevelingen.

Ervaringen en reacties

• “Het allerfijnste vind ik dat mijn brein weer helder werkt, ik werd gillend gek van die mist in mijn hoofd”.
• “Door de behandeling en reductie van klachten heb ik weer meer energie en mogelijkheden om überhaupt contacten te hebben. Ik draai weer mee in het gezin, ik kan vaker afspreken”.
• “De enorme vermoeidheid is grotendeels verdwenen en dit heeft ook positief effect op mijn fysieke klachten merk ik”.
• “Het is een groot verschil met vóór de behandeling, in alle opzichten. Ik begrijp nu wat er gebeurt in mijn lijf en ben tot zoveel méér in staat in vergelijking met vóór de behandeling”.
• “Over het algemeen zit ik minder in mijn hoofd, voel ik me meer ontspannen en veilig. Waar ik echt heel blij mee ben is dat de angst/paniek gevoelens sterk zijn verminderd. Dit had echt een hele grote impact op mijn leven”.
• “Het lukt me steeds beter om met somatic experiencing / tracking de focus van de klachten af te krijgen waardoor ze zelfs verdwijnen. Ik ben er hierdoor veel minder bang voor, omdat ik meer de regie heb”.
• “Ik heb veel meer contact met familie en vrienden en ben veel minder prikkelbaar en chagrijnig”.
• “Ik slaap zoveel beter! Dit heeft een enorm effect op mijn concentratie en belastbaarheid op werk”.
• “De fijne uitleg, de liefdevolle benadering van Thessa, het begrip wat je voelde en daarnaast natuurlijke alle informatie die ik gekregen heb waar ik elke dag nog wat aan heb. En bovenal uiteraard de verbetering die hieruit is voortgekomen!”
• “Dat ik me eindelijk begrepen en gezien voelde. En dat ik direct voelde: dit werkt”

Aanbevelingen

• Consulten van 1,5 uur waren voor sommige cliënten te belastend. Er is daarom in sommige gevallen gekozen voor kortere consulten van 60 minuten.
• Voor cliënten die op grotere afstand woonden van de praktijk is het traject partieel digitaal voortgezet. De ervaring leerde dat cliënten de digitale consulten de behandeling als even waardevol hebben ervaren. Dit zou in de toekomst breder aangeboden kunnen worden.
• De interval tussen de consulten werd als zeer uiteenlopend ervaren, voor sommigen te snel en voor anderen te lang. Het heeft de voorkeur dit persoonlijk af te stemmen met de client en géén standaard interval te hanteren.
• Het gebruik van audio-opnamen, ondersteunend materiaal op papier en ingesproken oefeningen werd als zeer waardevol ervaren. Een mogelijkheid tot het samenvoegen hiervan (ofwel in een digitale omgeving of in een werkboek) heeft de voorkeur. Dit is iets waar Centrum Heel zich in zal ontwikkelen.
• De suggestie werd gedaan om tijdens het behandelproces de ervaringen en voortgang te kunnen delen met lotgenoten. Het heeft de voorkeur de uitwisseling te beperkten tot uitwisseling van tips en adviezen en de mogelijkheid tot delen van resultaat. Centrum Heel zal onderzoeken in welke vorm dit zou kunnen en hoeverre dit geanonimiseerd mogelijk is gezien de AVG.

Conclusie
De relatie tussen COVID-19 besmetting en verandering is de werking van autonome zenuwstelsel is reeds veelvuldig onderzocht en aangetoond. De methode Heel is opgezet vanuit de principes van zenuwstelselregulatie en somatic experiencing, aangevuld met zelf ontwikkelde (practise based) oefeningen.

Deze effectmeting laat zien dat er positief resultaat is t.a.v. belastbaarheid, prikkelverwerking en algehele veerkracht om te komen tot herstel bij behandeling volgens deze methode. Er zijn tevens waardevolle aanbevelingen gedaan die de behandelmethode verrijken.
Follow-up van deze normgroep en vervolgonderzoek zou zinvol kunnen zijn om het effect te meten op langere termijn en in een grotere normgroep.

Huidige resultaten geven voldoende reden om deze methode gericht aan te blijven bieden voor deze doelgroep met klachten passend bij Long Covid. Het verspreiden van kennis over zelfregulatie onder deze doelgroep en verder onderzoek naar zenuwstelselregulatie als behandelmethode voor autonome dysfunctie lijkt zinvol.

Dankbetuiging
Mijn grote dank gaat uit de naar de deelnemers van deze effectmeting. De betrokkenheid en het doorzettingsvermogen van deze groep was enorm groot en op momenten ontroerend. Ik wens hen en allen die getroffen zijn door Long Covid een zo volledig mogelijk herstel toe.
Centrum Heel zal haar behandelaanbod blijven ontwikkelen om cliënten hierin bij te staan.